Wyobraź sobie świat, w którym woda – podstawowe źródło życia – staje się towarem deficytowym. Scenariusz ten nie jest tak odległy, jak mogłoby się wydawać, szczególnie w Polsce, gdzie zasoby wodne są ograniczone. Nasz kraj, zmagający się z wyzwaniami wynikającymi z położenia geograficznego, coraz częściej odczuwa skutki suszy. W obliczu narastającego problemu deficytu wody jednym z kluczowych rozwiązań staje się retencja. Czym jest ten tajemniczy proces, który może okazać się kluczem do przetrwania w przyszłości? Zrozumienie retencji wodnej to pierwszy krok w walce o lepszą przyszłość, w której woda będzie dostępna nie tylko dla nas, ale i dla przyszłych pokoleń.
Definicja i rodzaje retencji
Retencja wody, często nazywana również retencją wodną, to proces zatrzymywania oraz gromadzenia wody w sztucznych zbiornikach w celu spowolnienia jej odprowadzania do gruntu i przeznaczanie do późniejszego wykorzystania.
Rodzaje retencji wodnej
Retencja wodna została podzielona umownie na dwa główne typy: dużą i małą retencję. Rozróżnienie między małą i dużą retencją, zależne jest od pojemności zbiorników wodnych. Zgodnie z porozumieniem zawartym między ministrami Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z roku 1995, małą retencję uznaje się w przypadku zbiorników do 5 mln m3. Zbiorniki powyżej tego pułapu zaliczane są do dużej retencji.
Duża retencja
Duża retencja obejmuje procesy gromadzenia dużych ilości wody w sztucznych zbiornikach, takich jak tamy, zapory i zbiorniki retencyjne. Zbiorniki te mają zdolność zatrzymywania wody na dłuższy czas, co pozwala na kontrolę nadmiaru wody podczas intensywnych opadów oraz jej magazynowanie na czas suszy. W naszym kraju przykładami dużej retencji są sztuczne zbiorniki wodne, które są wykorzystywane na poziomie krajowym w celu podniesienia poziomu wód gruntowych oraz poprawy zdolności gromadzenia wód opadowych.
Mała retencja
Mała retencja to z kolei działania na mniejszą — lokalną skalę, które mają na celu gromadzenie wody deszczowej, zatrzymywanie wody w glebie, powierzchni ziemi oraz w mniejszych zbiornikach naturalnych i sztucznych. W kontekście małej retencji często mówi się o prostych sposobach, takich jak ustawianie zbiorników na deszczówkę, montowanie łapaczy wody deszczowej, tworzenie oczek wodnych oraz stawów na terenie prywatnych posesji. Mała retencja ma wymierne korzyści, zarówno z punktu widzenia ochrony środowiska, jak i aspektu ekonomicznego.
Znaczenie małej retencji w ochronie zasobów wodnych
Mała retencja ma ogromne znaczenie w kontekście ochrony zasobów wodnych i ochrony środowiska. Dzięki zatrzymaniu wody opadowej w glebie, zbiornikach wodnych oraz na powierzchni ziemi, możemy zminimalizować ryzyko powodzi oraz podtopień. W dużej mierze przyczynia się to do przeciwdziałania niedoborom wody, co jest szczególnie ważne w okresach suszy.
Retencja w gospodarce
W Polsce niestety większość obszarów boryka się z niedoborem wody. Największe problemy występują w pasie rozciągającym się od zachodniej granicy kraju, przez Pojezierze Wielkopolskie, Nizinę Mazowiecką, aż po południowo-wschodnią część Polski i wschodnią granicę. Są to tereny, gdzie rolnictwo odgrywa kluczową rolę. Coraz dłuższe okresy suszy przynoszą dramatyczne skutki ekonomiczne, szczególnie dotkliwe dla rolników, dla których stały dostęp do odpowiedniej ilości wody jest niezbędny do prowadzenia działalności.
Zdolność do retencji wody ma również ogromne znaczenie dla sektora energetycznego w Polsce. Obecnie aż 90% energii w kraju pochodzi z elektrowni cieplnych, z czego 60% opiera się na węglu kamiennym, a 38% na węglu brunatnym. Produkcja tej energii wymaga jednak ogromnych ilości wody pitnej – około 3-4 m³ na każdą MWh. Przy tak dużym zapotrzebowaniu, przedłużające się okresy suszy mogą prowadzić do poważnych niedoborów w zaopatrzeniu w energię, a w skrajnych przypadkach nawet do całkowitego wstrzymania jej produkcji.
Proste sposoby na poprawę retencji wodnej
Wprowadzenie prostych rozwiązań, takich jak instalacja zbiorników na deszczówkę, budowa ogrodów deszczowych, czy zakładanie zielonych dachów, może znacząco wpłynąć na poprawę retencji wody. Woda opadowa, która jest gromadzona w tych systemach, może być później wykorzystana do intensywnego podlewania roślin, co jest korzystne zarówno dla środowiska, jak i dla gospodarki żywnościowej.
Retencja wody a ochrona środowiska
Retencja wody ma kluczowe znaczenie dla ochrony środowiska. Zatrzymywanie wód opadowych oraz ich przetrzymywanie w zbiornikach retencyjnych pozwala na utrzymanie odpowiedniego poziomu wód gruntowych i zapobieganie degradacji zasobów naturalnych.
Aspekty ekonomiczne retencji wody
Retencja wody, zarówno duża, jak i mała, przynosi także wymierne korzyści ekonomiczne. Magazynowanie wody opadowej w sztucznych zbiornikach oraz jej późniejsze wykorzystanie w okresach suszy pozwala na redukcję kosztów związanych z intensywnym podlewaniem, zapobiega także stratom w gospodarce żywnościowej spowodowanym przez niedobór wody.
Retencja wody - wnioski
Retencja wody, zarówno w kontekście dużej, jak i małej retencji, jest niezwykle istotna dla ochrony zasobów wodnych i środowiska w naszym kraju. Zatrzymywanie oraz gromadzenie wody opadowej i gruntowej, zarówno w zbiornikach naturalnych, jak i sztucznych, pozwala na efektywne zarządzanie zasobami wodnymi oraz zapobieganie skutkom nadmiaru i niedoboru wody. Warto inwestować w rozwiązania, które poprawią retencję wodną, zarówno na poziomie krajowym, jak i lokalnym, aby zapewnić zrównoważony rozwój oraz ochronę środowiska dla przyszłych pokoleń.
